Stary Cmentarz w Nowym Sączu niszczeje od lat. Zbudowane w większości z piaskowca nagrobki rozsypują się na oczach mieszkańców. Niestety nekropolia stała się też miejscem spotkań chuliganów i miłośników tanich trunków. Stary Cmentarz bezpowrotnie znika z mapy oraz historii Nowego Sącza. Nie możemy do tego dopuścić. Stąd nasza akcja "Ocalmy Stary Cmentarz" i zbiórka pieniędzy na ratowanie zabytkowych nagrobków.

Stary Cmentarz został założony w 1785 roku. Miejsce spoczynku znaleźli tu konfederaci barscy, potem powstańcy listopadowi i styczniowi. W kryptach kościelnych spoczęli zasłużeni sądeczanie, m. in. Ks. Bartłomiej Janczy 1766 – 1852, budowniczy kaplicy (i proboszcz kościoła św. Małgorzaty w latach 1801-1852) oraz jej fundatorzy – Dionizy (1779 – 1857, aptekarz) i Józefa Wójcikowscy, a także o. Józef Podobied (rektor gimnazjum), Wojciech Klimaszewski (dyrektor Gimnazjum im. J. Długosza w latach 1818-1836), dr Jan Jakub Fasching (1776 – 1836, lekarz i fizyk), Joachim Kosterkiewicz (kupiec, właściciel dóbr ziemskich i składu win) z żoną Karoliną i córką Zofią. Poza kaplicą na cmentarzu pochowani zostali m. in: Johann Johannides (1811 – 1887, burmistrz Nowego Sącza w latach 1870 – 1872), ks. Jan Machaczek (1794 – 1882, legendarny proboszcz kościoła św. Małgorzaty w latach 1853 – 1882), ks. Michał Głowacki „ Świętopełk” (1804 – 1846 etnograf, uczestnik powstania chochołowskiego w 1846 r.), Wawrzyniec Gołębiowski (1798 – 1840, uczestnik powstania listopadowego) z żoną Emilią, Leon Pyszyński (1839 – 1887, powstaniec styczniowy, sybirak, jeden z założycieli „Sokoła”, zastępca burmistrza miasta, pierwszy naczelnik stacji kolejowej w Nowym Sączu), Ludwik Jedliński (naczelnik Towarzystwa Ochotniczej Straży Pożarnej), Karol Kowalewski (1843 – 1887, inżynier, budowniczy miejski), Franciszek Ksawery Aroni (zm. 1875, dyrektor szkoły wydziałowej) z żoną Różą, Feliks Waszkiewicz (kierownik szkoły męskiej), dr Franciszek Otto (1793 – 1866, lekarz) z żona Barbarą, dr Jan Jarosz (1837 – 1884, adwokat), Wiktor Biberstein Lewiecki (1834 – 1887, radca sądu krajowego), Józef Ulatowski (1859 – 1886, urzędnik sądowy), Karolina Pisz (pierwsza żona drukarza Józefa) i jej córka Aurelia.

Cmentarz funkcjonował do 1885 r. W następnych latach, po zakończeniu pochówków, cmentarz zaczął się zmniejszać i zmieniać swe oblicze: w latach 1927 – 1933 na jego części wybudowano ulicę, plac i Dom Strzelecki, a później (w grudniu 1945 r.) mauzoleum ku czci żołnierzy Armii Czerwonej. Usunięto wiele nadających mu uroku drzew (porastała go podobno aleja kasztanowa i lipowa, cisy, tuje, bukszpany, ale również magnolie, drzewa pomarańczowe i cytryny), zniszczeniu i przeniesieniu w inne miejsca uległy stare cmentarne rzeźby, pomniki i płyty nagrobne, rozbudowano po raz kolejny kościół, który od 1955 r. został kaplicą Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, zarządzaną dziś przez parafię św. Kazimierza. Postawiono także współczesne kamienne stacje drogi krzyżowej i kapliczkę w otoczeniu starej kaplicy. Do chwili obecnej (cmentarz zajmuje ok. 1 ha) pozostało tylko kilkanaście dobrze utrzymanych (w tym kilka odnowionych) grobów. Większość z nich przemieszczano przy porządkowaniu cmentarza. Wiele płyt porasta mech, uniemożliwiający odczytanie inskrypcji, wiele grobów ma zatarte napisy i zmurszałe płyty, spora część (np. groby konfederatów barskich) została zlikwidowana bądź zakryta przy kolejnych rozbudowach kaplicy oraz wytyczaniu jezdni wokół cmentarza.

Musimy ocalić te nagrobki, które zachowały się do naszych czasów. To nasz obowiązek wobec sądeczan, którzy tworzyli nasze miasto i jego historię, ale również wobec przyszłych pokoleń, które przyjdą po nas. Pamiętajmy, że zapomnienie, to jakby zadawanie drugiej śmierci zmarłym.

Więcej o naszej akcji, historii cmentarza i osobach tam spoczywających, możecie przeczytać na stronie ocalmystarycmentarz.pl