Witajcie! Chcemy zabrać Was w niezwykłą podróż na Słowację. Mamy do opowiedzenia historię. Mamy bohaterów, których pokochacie!

Wspólnie z Teatrem im. Ludwika Solskiego w Tarnowie rozpoczęliśmy produkcję spektaklu "Zdarzyło się pierwszego września" Pavola Rankova w reżyserii Tomasza Gawrona. W obsadzie prócz aktorów tarnowskiej sceny, wystąpi także gościnnie aktor Teatru Miejskiego w Żylinie.

Fot. Artur Gawle

ZDARZYŁO SIĘ PIERWSZEGO WRZEŚNIA

"Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej)" Pavola Rankova to książka wydana w 2008 roku na Słowacji, a w Polsce w 2013 roku. 

Pierwszy września 1938 roku. Basen w Levicach gdzieś w centrum Europy. Trzech nastolatków – Węgier, Czech i Żyd – organizuje prywatne zawody pływackie. Nagrodą dla zwycięzcy będzie prawo do ubiegania się o względy pięknej rówieśniczki Márii. Peter, Jan i Gabriel nie wiedzą jednak, że ich wyścig będzie trwał kolejne trzydzieści lat. Młodzieńcza miłość zmieni życie całej czwórki.

Fascynacji jedną kobietą nie przerwą ani wojna, ani pierwsze dwie dekady komunistycznych rządów w Czechosłowacji, choć historia i polityka wystawi ich przyjaźń na ciężką próbę. Losy głównych bohaterów przeplatają się z humorystycznymi epizodami, w których występują autentyczne postaci historyczne, takie jak Miklós Horthy, Jozef Tiso, Klement Gottwald czy Iwan Koniew.

O CZYM 

• O przyjaźni. Męskiej i damsko-męskiej. Wystawianej na próby, obciążonej historycznymi przemianami. Trwałej, chociaż niedoskonałej. Wzruszającej i pociągającej do refleksji.
• O miłości. Trójki chłopców, a potem mężczyzn do jednej kobiety. To najsilniejsze z uczuć, które nie przemija, czasem tylko traci na intensywności, po czym znów wraca.
• O dojrzewaniu. O wchodzeniu w dorosłość głównych bohaterów, a potem o akceptacji i braku akceptacji własnego losu.
• O przemianach. Słowacja, chociaż dzieli nas granica, to historia zdaje się być dość podobna. Doświadczenie wojny i potem komunizmu.

DLA KOGO

• Dla widza 16+. Nie tyle w Tarnowie czy w Krakowie nie ma podobnej propozycji teatralnej – nie ma takiej w całym kraju. Ostatni słowacki tytuł był wystawiany na deskach polskich instytucji w latach 90. ubiegłego wieku. Tymczasem łączy nas ze Słowakami nie tylko granica, ale również podobne myślenie, estetyka czy doświadczenie historii. Spektakl traktuje o wartościach uniwersalnych, a bohaterowie reprezentują kilka pokoleń. Dorosły widz, w tym także widz senioralny odnajdą tam prawdopodobnie w mniejszym lub większym stopniu lustro dla swoich doświadczeń – przyjaźń, miłość, szczęście, rozczarowanie, ryzyko, przypadek etc.
• Dla pasjonata kultury Europy Środkowej i Wschodniej, w tym Słowacji. Z drugiej jednak strony – zarówno książka nie wymaga, jak i spektakl nie będzie wymagał znajomości ani historii ani obecnych realiów życia naszych południowych sąsiadów.
• Dla amatorów teatru. Adaptacja Tomasza Gawrona jasno kieruje nas w rejony w nowoczesnego teatru, który nie boi się osadzenia akcji w często umownych realiach scenicznych przy naturalnym dziś wykorzystaniu nowych technologii. Nie bez znaczenia jest także dobór zespołu realizatorów świetnie orientujących się w trendach.
• Dla amatorów dobrej literatury. Tekst Pavla Rankova to top słowackiego powieściopisarstwa. Świadczą o tym nie tylko nagrody, ale przede wszystkim sympatia czytelników, w tym także tych polskich. Ten tytuł doceniła także noblistka Olga Tokarczuk pisząc w krótkiej recenzji: „Epicka wizja Europy Środkowej, która – jak wszystko w tym miejscu świata – jest zarazem okrutna, dramatyczna, śmieszna i pełna absurdu.” Opinia 

AUTOR

Pavol Rankov (ur. 1964 w Popradzie) jest jednym z najciekawszych pisarzy słowackich. Jego twórczość była tłumaczona na kilkanaście języków. Na polskim rynku znane są przede wszystkim trzy tytuły tego autora: "Zdarzyło się pierwszego września", "Matki" oraz nowo wydana "Legenda o języku". Jest laureatem prestiżowych nagród takich jak Nagroda im. Ivana Kraski czy Europejskiej Nagrody Literackiej. Na co dzień pracuje jako wykładowca na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie.

PRODUKCJA

Produkcją zajmuje się Fundacja ze Stali. Koproducentem jest Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie, który włączy tytuł do swojego repertuaru. Spektakl będzie wystawiany na Dużej Scenie ww. instytucji.

EKSPLOATACJA

Producent i koproducent zakładają pokazać przedstawienie co najmniej 15 razy w sezonie artystycznym 2021/2022. Tytuł ma być prezentowany stacjonarnie w tarnowskim teatrze, a także wyjazdowo. Dobór bohaterów pozwala ponadto na otwarcie się na rynki kilku krajów (Polska, Słowacja, Czechy, Węgry). Europa Środkowa może być także interesująca dla naszych zachodnich sąsiadów, którzy nie doświadczyli podobnej do naszej historii – Niemcy, Francja, Wielka Brytania i dalej – Stany Zjednoczone.

WSPÓŁPRACA POLSKO-SŁOWACKA

W przedstawieniu wystąpi gościnnie Adam Herich, aktor Teatru Miejskiego w Żylinie na Słowacji.

Patronem honorowym przedsięwzięcia jest Tomáš Kašaj, Konsul Generalny Republiki Słowacji, a instytucją sprzyjającą - Instytut Słowacji w Warszawie.

TWÓRCY

TOMASZ GAWRON – reżyser, absolwent wiedzy o teatrze i reżyserii na Akademii Teatralnej w Warszawie. Był asystentem Krystiana Lupy. Wyprodukował ponad 25 przedstawień na różnych scenach w kraju m.in. „Gry i zabawy” Edny Mazya (Teatr Dramatyczny, Warszawa), „Pasożyty” Mariusa von Mayenburga (Teatr Praga, Warszawa), „Trans-atlantico” (Teatr im. Ludwika Solskiego, Tarnów), „Pikantni” (produkcja prywatna, objazdowa).

KRYSTIAN SZYMCZAK – kostiumograf, scenograf i projektant mody. Ukończył kierunki Projektowanie Ubioru i Scenografia na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. W swojej twórczości łączy teatr z modą, bawi się stylami i konwencjami. Eksperymentuje z formami i tworzy własne tkaniny. Koncentruje się na twórczości teatralnej - scenografii, kostiumie i reżyserii światła. Współpracuje z czołówką polskich reżyserów teatralnych. Pracował w Teatrze Nowym w Poznaniu, Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu, Teatrze Słowackiego w Krakowie, Teatrze Capitol w Warszawie. 

MATEUSZ ŚWIDERSKI – artysta wielowymiarowy, grafik, fotograf, eksperymentujący z najnowszymi mediami. Zajmuje się mappingiem, działa jako aktywny Vj. Swoje projekty video i instalacje prezentował na wielu interdyscyplinarnych wystawach m.in. w Holandii, Jerozolimie i Chinach. Współpracował z Krzysztofem Garbaczewskim, Grzegorzem Jarzyną czy Borysem Lankoszem.

OBSADA

Matylda Baczyńska, Anna Zachciał, Adam Herich, Filip Kowalczyk. Ireneusz Pastuszak, Tomasz Wiśniewski

PARTNER GŁÓWNY



Województwo Małopolskie