Gdy trwały intensywne walki z Niemcami, 17 września 1939 r. na terytorium Polski wkroczyła Armia Czerwona. W naszej świadomości historycznej z tamtych wydarzeń znajdziemy niewiele. Nasuwa się jedno skojarzenie: Katyń. Ale mordy na polskich oficerach miały miejsce później.

Coraz więcej ludzie wie o trzydniowej obronie Grodna, kiedy to czołgi sowieckie niszczono butelkami z płynem zapalającym. Ale takie wydarzenia jak bitwa pod Kodziowcami, pod Szackiem, czy obrona polskich fortyfikacji pod Sarnami, pozostają zupełnie nieznane. Podobnie jak jednodniowa obrona Wilna. I dlatego chcemy ją pokazać.

Na zdjęciu - wileńska Ostra Brama

Jest jeszcze jeden, ważny powód, dla którego zamierzamy nakręcić film "Wilno 1939". Rosyjska propaganda (podobnie jak wcześniej sowiecka) dowodzi, że 17 września 1939 r. nie miała miejsce żadna agresja, bo Rosja nigdy nie była (i teraz nie jest) agresorem. Jednym z dowodów na tą absurdalną tezę ma być fakt, że "Polacy się nie bronili". A to nieprawda. Bronili się: w strażnicach Korpusu Ochrony Pogranicza, w Wilnie, Grodnie...

Obrona Wilna miała miejsce 18-19 września. Po stronie polskiej walczyły siły równe trzem pułkom piechoty z kilkunastoma działami oraz pociągiem pancernym; po stronie sowieckiej – trzy brygady pancerne i dwie dywizje kawalerii. Potem polskie oddziały wycofały się na Litwę.

Na zdjęciu - Armia Czerwona w Wilnie

Chcemy, by film był wyprodukowany w sposób profesjonalny, a sama produkcja stanowiła znaczące wydarzenie także na Litwie. Oznacza to, że z konieczne jest stworzenie sprawnego zespołu, który będzie w stanie zorganizować zdjęcia w Wilnie i w Polsce. Kluczową rolę mają odegrać zdjęcia rekonstrukcyjne.

Film pokaże, jakie było Wilno we wrześniu 1939 r. i unaoczni tragedię miasta i stacjonującego w nim Wojska Polskiego, gdy okazało się, że obrona przed dwoma wrogami nie ma szans. Zarazem będzie świadectwem postępowania Litwinów we wrześniu 1939 r. – wbrew naciskom Berlina kraj ten pozostał neutralny, a wszystkie relacje mówią o życzliwym przyjęciu polskich żołnierzy i dobrych warunkach internowania.

We wrześniu 2022 r. zorganizowaliśmy przedstawienie historyczne - rekonstrukcję "Wilno 1939 w Suwałkach". Wzięło w nim udział kilkudziesięciu rekonstruktorów, sowiecki samochód pancerny, polski "łazik" i działo. Nasze przesięwzięcie (finansowane przez progam Niepodległa) spotkało się z życzliwym przyjęciem. Być może w filmie wykorzystamy także i wówczas zrobione zdjęcia... (poniżej - sowiecki samochód FAI).