Stalag XX B Marienburg Willenberg (scroll down for english version)

16 grudnia 1939 roku na terenie III Rzeszy Niemieckiej w westfalskiej miejscowości Recklinghausen powstał obóz jeniecki Mannschaftsstammlager XX B. 1 lutego 1940 r. rozpoczął swoją wieloletnią działalność w miejscu docelowym, w bliskiej odległości od Malborka, gdzie funkcjonował do 24 stycznia 1945 roku. Pierwszymi jeńcami Stalagu XXB Marienburg Willenberg byli żołnierze polscy. W późniejszym czasie przebywali w nim Brytyjczycy, Francuzi, Belgowie, Holendrzy, Serbowie, Włosi i Rosjanie.

Spoczywał na nich obowiązek pracy. Więźniowie pracowali w fabrykach, piekarniach, sklepach, ogrodnictwie, rolnictwie, a także – wbrew międzynarodowym układom i porozumieniom – w przemyśle zbrojeniowym. Ich potencjał wykorzystywano także przy budowie i remoncie dróg, mostów i linii kolejowych, załadunku i rozładunku węgla, w żwirowniach oraz przy pracach związanych z utrzymaniem porządku w miastach. W przeważającej części jeńcy wojenni przebywali poza głównym obozem – stacjonowali w tzw. komandach roboczych. W jednym z takich miejsc – jednym z zachowanych budynków gospodarczym w Nowym Stawie (powiat malborski), gdzie mieściła się siedziba jednego z komand roboczych- zachowała się wyjątkowa pamiątka z tego czasu świadcząca o wielkiej tęsknocie za wolnością. Jest to niewielki mural o powierzchni około 3 m2.

Przedstawia on wnętrze pokoju z kominkiem, fotelami, stolikiem i zegarem na tle żółtej ściany. Na ścianie malowany podpis w ramce: „Prisoner of war (dalej nieczytelne)”. Powyżej znajduje się kartusz z elementem flagi w centrum, ujęty w schematyczne draperie i zwieńczony banderolą z napisem "ONE THING WAITING FOR".

Poza sceną pokoju, widoczna jest z prawej strony linearnie malowana architektoniczna kolumna i poniżej malowane płyciny. Obok znajduje się namalowany w ten sam sposób list- certyfikat (?) z nieczytelnymi podpisami i wzorem lakowej pieczęci - jakby potwierdzenie wykonania dzieła. Nad malowidłem znajduje się jętka więźby dachowej - belka przystropowa, która ma napisy wykonane w podobnych kolorach - niestety nieczytelne.

Malowidło wykonano farbami temperowymi lub klejowymi na tynku wapienno-cementowym z pobiałą. Widoczne są na nim liczne odspojenia tynku i pobiały podłoża. Warstwa malarska jest osłabiona, słabo skonsolidowana, przetarta , uszkodzona licznymi mechanicznymi rysami. Napisy przetarte, niektóre słowa słabo czytelne, szczególnie napis na desce powyżej przy stropie. Całość jest silnie zabrudzona powierzchniowo, wymagała podjęcia pilnych prac konserwatorskich.

Muzeum Miasta Malborka pozyskało środki finansowe z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju” w kwocie 34 300 zł. Przygotowano ekspertyzę konserwatorską wraz z planem prac konserwatorskich, które mają zakończyć się transferem muralu i ekspozycją zakonserwowanego dzieła w Muzeum Miasta Malborka. Ekspertyzę wykonali konserwatorzy zabytków Iwona Król i Jan Wiśniewski.

Aby mural był bezpieczny, według założeń konserwatorskich należy wykonać transfer malowidła na nowe podłoże tynkowe, przenośne w obudowanej kasecie, umożliwiającej ekspozycję. Przeniesieniu podlegać będzie centralna scena (pokój z banderolą powyżej). Zdemontowana będzie również deska przy stropie z napisem.

W obiekcie aktualnie trwają prace konserwatorskie polegające na zdjęciu warstwy tynku ze ściany i przeniesieniu go na bezpieczne podłoże. Niestety kwota pozyskanej dotacji jest zbyt mała by w pełni przeprowadzić proces konserwatorski. Dlatego zwracamy się z prośbą do wszystkich Państwa, którym bliski jest temat jeńców ze stalagu XXB o wsparcie finansowe naszej inicjatywy.

On16th December 1939 in the Third Reich area in Recklinghausen Mannschaftsstammlager XXB was established. February 1st 1940 it was located near Malbork (Marienburg). Its functioning was finished on 24th January 1945. The first PoWs of Stalag XXB Marienburg Willenberg were Polish soldiers. Later on, there were also British, French, Belgian, Dutch, Serbian, Italian and Russian PoWs. They had to work and were employed in factories, shops, bakeries, gardens, on farms. PoWs worked at arms industry wchich was against the international law. What is more, they were hired to build roads, bridges and railways; reloaded coal and cleaned towns and cities. Most of PoWs stayed at working parties in Malbork and Gdańsk area. They usually lived in outbuildings. Some of the buildings still exist.

One of the working parties for British PoWs was located in Nowy Staw (Neuteich) close to Malbork. There is an astonishing relic made by British PoWs during their captivity. It’s a mural. Its dimention is approximately 3m2.

The wall painting presents the interior of the living room. There is a fireplace, two armchairs, a table and a clock against the background of a yellow wall. On the wall there is a writing in a frame: PRISONER OF WAR…(unreadable)

There is also a cartouch with some elements of British Flag and draperies. Over the draperies there is an inscription:

ONE THING WORTH WAITING FOR

Beside the scene of the living room there is an architectural column on the right and some panels below.

There is also a kind of certification with some signatures and a pattern of seal. Over the wall painting there is a collar beam with a description, which is highly possible in English, but the words are hard to read today.

The mural was made with distempers on the lime plaster with a limewash. There are many loosenings on the lime plaster. The painting layer is weak, bad consolidated and worn out. The writings are very hard to read especially the inscription on the beam above the mural close to the ceiling. Moreover, the mural is strongly soiled and needs to be renovated very soon.

The Malbork City Museum won a grant from Minister of Culture and National Heritage – the title of the programme is “Gardens of remembrance marked in Poland”. The museum received 34, 300 zloty towards it. The expertise and the plan of restoration has been already made. The expertise was prepared by the restorers - Iwona Król and Jan Wiśniewski.

To preserve the mural it has to be transfer to a new daub base surface. It would be transportable and put in a display case. The central scene with a living room and the beam with a writing will be transferred.