Troszkę historii

Historia zlokalizowanej w Lubniu willi „Pod Sośniną” rozpoczęła się jeszcze w dobie Młodej Polski i wiąże się z najwybitniejszymi nazwiskami epoki. Profesor wydziału filologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Jan Stanisław Bystrzycki, około 1910 roku otrzymał od swojego przyjaciela, Stanisława Witkiewicza – malarza, teoretyka sztuki, architekta, twórcy tzw. „stylu zakopiańskiego”, a prywatnie ojca Witkacego – własnoręcznie zaprojektowany fotel gabinetowy. Dla profesora Bystrzyckiego prezent był pretekstem, aby wyeksponować go we właściwym wnętrzu i otoczeniu. Zrealizował swój pomysł z ogromnym rozmachem: w Lubniu, u podnóża jednego z gorczańskich szczytów, Szczebla, postawił drewnianą willę według projektu architekta, scenarzysty teatralnego i reżysera, Karola Frycza. Dom został postawiony w kilka tygodni 1912 roku: do dzisiaj pozostał kamień węgielny z wyrytym rokiem rozpoczęcia prac.

(fotel Stanisława Witkiewicza)

(kamień węgielny)

Projekt łączył w sobie klasyczny układ szlacheckiego dworku z estetyką stylu zakopiańskiego oraz elementami coraz popularniejszej w Galicji wiedeńskiej secesji. Dom został wyróżniony nagrodą w 1926 roku na ogólnopolskim konkursie architektury regionalnej za oryginalność wykonania, eklektyzm i połączenie tradycji regionalnej z modernizmem. Zachowane do dzisiaj meble zostały zaprojektowane przez kolejne wybitne osobistości epoki: Karola Stryjeńskiego oraz Wojciecha Brzega, zaś wykonane w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem.

Zarówno podczas pierwszej wojny światowej, jak i w okresie dwudziestolecia międzywojennego willa była miejscem spotkań środowisk legionowych. W legionach służył zarówno profesor jak i drugi właściciel domu, Michał Korczyński, mąż przybranej córki Bystrzyckiego. „Pod Sośniną” gościł m.in. generał Józef Haller (brat Michała Korczyńskiego był mężem siostry generała) wizytując zgrupowanie legionów w pobliskiej Mszanie Dolnej, minister spraw zagranicznych II RP Aleksander hr. Skrzyński, Alfred Antoni Potocki, członkowie rodziny Czartoryskich i cała elita Drugiej Brygady Legionów.

Willa nigdy nie była remontowana, co sprawia, że całe wnętrze zachowane pozostało w niezmienionej formie od 1912. Kolejne dwa pokolenia właścicieli wzbogacały je o historyczne pamiątki. Dom stopniowo zmieniał się w muzeum dokumentujące historię Polski od czasu walki o niepodległość, przez wojnę polsko-bolszewicką, okres hitlerowskiej okupacji, epokę PRL-u, aż po współczesność.

W ostatnim dwudziestoleciu dom przeżywał swój niewielki renesans. Gościli tu krakowscy artyści, poeci, malarze i fotografowie. Dzięki swojemu niepowtarzalnemu klimatowi „kapsuły czasu” willa była plenerem dla licznych sesji filmowych i fotograficznych. Regularnie odbywały się tutaj muzyczne dżemy i poetyckie slamy. W roku 2007 dom wraz z ogrodem wpisany został do ogólnopolskiego rejestru zabytków jako „Zespół willi Pod Sośniną” (numer w rejestrze: A-120/M).

Niestety, brak remontu od ponad stu lat ma też swoje ciemne strony. Aktualnie willa znajduje się w bardzo złym stanie technicznym. Z roku na rok coraz mniej pewna jest konstrukcja więźby dachowej, zaś sam dach wyraźnie zapada się od północnej strony. Grozi to zawaleniem korytarzowej galeryjki, a w konsekwencji nieodwracalnym zniszczeniem całego domu, co byłoby niepowetowaną stratą dla polskiej kultury i dziedzictwa narodowego.

Na co zbieramy?

Aktualny właściciel, Krzysztof Korczyński, syn Michała a wnuk profesora Bystrzyckiego, nie dysponuje finansowymi środkami umożliwiającymi mu wyremontowanie domu na własną rękę. Konieczne jest wsparcie środkami Małopolskiego Konserwatora Zabytków. Aby jednak wystartować w konkursie o sfinansowanie generalnego remontu, potrzebne jest wykonanie pełnego projektu restauracji wraz z dokładną inwentaryzacją zabytkowego zespołu. Zwracaliśmy się z prośbą o dokonanie wstępnej wyceny takiego przedsięwzięcia do kilku niezależnych zespołów. Górna granica kosztorysu opierała się o kwotę 50 000 złotych. Taki nakład finansowy również przekracza możliwości pana Krzysztofa. Dlatego zdecydowaliśmy się na przeprowadzenie otwartej zbiórki w formie crowdfundingowej.

Celem i ambicją zbiórki jest zgromadzenie środków na wykonanie wstępnego planu restauracji zabytku i przeprowadzenie jej w przeciągu najbliższych trzech lat. Chcielibyśmy, aby willa na swoje 111 urodziny (2023 rok) uzyskała szanse na nowe życie. Krzysztof Korczyński, artysta plastyk, pisarz ikon, fotograf i poeta-amator wraz ze swoją żoną, pisarką Katarzyną Ryrych-Korczyńską chcieliby, aby odrestaurowana willa stała się ponownie ośrodkiem życia artystycznego i kulturalnego zarówno w skali lokalnej jak i wojewódzkiej. Planują organizacje plenerów malarskich i fotograficznych, warsztatów twórczych, oraz udostępnienia pokoi domu w sezonie letnim dla potrzebujących wyciszenia młodych artystów z Krakowa i okolic.

Co proponujemy?

Zdajemy sobie sprawę, że trudno prosić Państwa o pieniądze nie oferując niczego w zamian. Jednocześnie nasze możliwości zrewanżowania się za wsparcie są w dużej mierze ograniczone. Dlatego chcielibyśmy zaproponować symboliczną formę rewanżu:

- Każde osoba prywatna bądź instytucja, która wspomoże zbiórkę dowolną kwotą, zostanie wyszczególniona w liście darczyńców, która zostanie dołączona do jubileuszowego albumu artystyczno-fotograficznego. Trudno w tej chwili jednoznacznie wskazać kiedy będzie on wydany, ale prawdopodobnie będzie to przełom 2023 i 2024 roku.

- Spośród wszystkich darczyńców (do 200PLN) po zakończeniu zbiórki wylosujemy trzydzieści osób, które otrzymają książkę Katarzyny Ryrych-Korczyńskiej z pamiątkowym autografem.

- Spośród wszystkich darczyńców (przedział 200-400PLN) po zakończeniu zbiórki wylosujemy piętnaście osób, którym udostępnione zostanie wnętrze do romantycznej sesji fotograficznej.

- Spośród wszystkich darczyńców (przedział 400-500PLN) po zakończeniu zbiórki wylosujemy dziesięć osób z zaproszeniem na weekendowych pobyt dla dwojga w wyremontowanej willi (oczywiście w sezonie letnim ;-) ).

- Pięćdziesięcioro darczyńców z najwyższymi datkami upamiętnionych zostanie na dwóch jubileuszowych tablicach wmurowanych w wysoki fundamenty domu.

- Spośród wszystkich darczyńców (powyżej 500PLN) po zakończeniu zbiórki wylosujemy pięć osób, które otrzymają oryginalną ikonę autorstwa Krzysztofa Korczyńskiego.

Czas trwania zbiórki

Chcielibyśmy, aby zbiórka trwała aż do skutku, to znaczy do chwili, gdy zostanie osiągnięta zamierzona kwota. Bierzemy jednak pod uwagę, że może się to okazać zadaniem trudnym, toteż w przypadku wyraźnego fiaska projektu, zapewniany zwrot pieniędzy wszystkim darczyńcom.

Kontakt:

Tomasz Ryrych

+48 530 003 017

[email protected]

http://podsosnina.blogspot.com

Zalinkowanie:

http://podsosnina.blogspot.com – strona, przez którą można kontaktować się z organizatorami zbiórki. Zamieszczane będą tam aktualne zdjęcia willi, spisy darczyńców a także bieżące komentarze dotyczące całej naszej akcji. Na początek zamieszczona została niewielka galeria zdjęć (autor: Bartosz Chorobik) dokumentujących zewnętrzne zniszczenia domu, co pokazuje, jak pilne jest przeprowadzenie natychmiastowego remontu.

http://radiokrakow.pl/wiadomosci/krakow/willa-sosnina-w-lubniu-to-swoista-kapsula-czasu-konieczny-jest-remont/ – artykuł o willi na stronie Radia Kraków, tam też fragmenty wywiadu, jakiego w styczniu 2019 roku udzielili Katarzyna Ryrych-Korczyńska i Krzysztof Korczyński.

http://dziennikpolski24.pl/ten-dom-jest-kapsula-czasu-ale-bez-remontu-nie-przetrwa-dlugo/ar/383697 – artykuł z „Dziennika Polskiego” z kwietnia 2015 roku autorstwa pani Katarzyny Hołuj dotyczący – już podówczas palącej – potrzeby remontu zabytkowego obiektu.

http://youtube.com/watch?v=qGURJ4oyTeU&t=4s – film Aleksandry Idzikowskiej i Huberta Patynowskiego pod tytułem „Dom jak zmęczone zwierzę”, który zdobył I miejsce w kategorii „Film dokumentalny lub reportaż na temat dziedzictwa kulturowego” w grupie Amatorzy w konkursie ZABYTKOMANIA 2017 organizowanym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Opracowanie tekstu: Tomasz Ryrych

Zdjęcia: Bartosz Chorobik, Tomasz Ryrych