Najstarszym i najpiękniejszym pomnikiem na katolickim cmentarzu w Radzyniu Podlaskim była strzelista, żeliwna kapliczka z figurką Madonny. Wieńczący ją ozdobny, neogotycki baldachim górował iglicą ponad grobami parafialnego cmentarza, niczym strażnik spokoju dusz zmarłych. Dla większości zabytek, ale dla wielu coś więcej – grób przodków – Karoliny z Niewęgłowskich (1817-1888) i Józefa Domańskiego (1803-1851). 

Wykonany około 1888 roku pomnik typu architektonicznego, po wielu latach bycia ozdobą nekropolii radzyńskiej coraz mocniej ulegał korozji. Malowana powierzchnia metalu pokryła się warstwą osypujących się tlenków, puchnące w procesie utleniania elementy zaczęły rozpierać całość nagrobka, a dawniej gładkie płyty pękać. Pomnik wymaga pilnej renowacji!

Tego zadania podjęła się pracownia pana Ryszarda Walaska z Ryk. Wstępny koszt renowacji wykonanej zgodnie z zaleceniami Konserwatora Dzieł Sztuki pani mgr Zofii Kamińskiej to aż 28.500 złotych (!), który wzrośnie o koszt odtworzenia kamiennego postumentu. Taką kwotą nie dysponuje opiekunka parceli pani Anna Niewęgłowska z Paszk.

Ale od czego znani z serdeczności mieszkańcy Podlasia?! Od czego jest wielka rodzina?! 

Według naszych szacunków po pięknej planecie Ziemi chodzi już ósme pokolenie potomków Józefa i Karoliny. W chwili otwarcia zrzutki naliczyliśmy 437 potomnych, a z tej liczby więcej niż połowę żyjących. Z pewnością nie jest to kompletne drzewo genealogiczne. W czasie, gdy kwota na zrzutce rośnie, wciąż dochodzą do nas informacje o kolejnych, nieznanych jeszcze dziedzicach Karoliny i Józefa.

Jeżeli wiesz lub podejrzewasz, że Józef i Karolina to Twoi przodkowie, że Twoje rodzinne korzenie sięgają Paszk Dużych – dawniej Wielkich, gdzie żyli i mieszkali Karolina i Józef – sypnij groszem! Jeżeli uda nam się zgromadzić całą kwotę, spotkamy się na odsłonięciu odnowionego pomnika pod koniec wiosny 2023 roku.

Jeżeli czujesz się obywatelem ziemi radzyńskiej i zależy Ci na zachowaniu pamiątek naszej wspólnej historii, też sięgnij do sakiewki! Serdecznie podziękujemy za każdy, nawet najmniejszy wkład. 

Więcej ciekawostek dla dociekliwych.

Wśród potwierdzonych dotąd potomków Karoliny i Józefa pojawia się szereg nazwisk – sprawdź, czy nie ma na tej liście Twojego: Andruszkiewiczowie, Blicharzowie, Bobrowie, Bodziakowie, Cieklińscy, Cierkońscy, Czeczkowie, Dadejowie,Dąbrowscy, Domańscy, Franiakowie, Gąsiorowscy, Gontarczykowie,  Gorgolowie, Jasińscy,  Kaniowscy, Klimaszewscy, Klimczakowie, Kogutowie, Kołodziejczykowie, Korszniewiczowie, Koskowie, Kowalczukowie, Kowalczykowie, Kubinowie, Lardierowie, Leszczyńscy, Łebkowie, Łuczajowie, Niewęgłowscy, Motyczkowie, Okulscy,  Opłatkowie, Paluchowie, Paskudzcy, Paszkowscy, Pawlosowie, Pergesowie, Piątkowie, Podkańscy, Ramotowscy, Rekenowie, Seulowie, Sieńscy, Skoczylasowie, Skowronowie,  Szabłowscy, Szałańscy, Szczygielscy, Szwaderowie, Szynkarewiczowie, Tywoniukowie, Wiśniewscy, Wojnowie, Zabielscy, Zarębscy, Zasłonowie...

Pomnik został najprawdopodobniej ufundowany przez najstarszego z trzech synów Józefa i Karoliny – Józefa Grzegorza Domańskiego (1842-1928). Rotmistrz w Powstaniu Styczniowym, odznaczony za męstwo Virtuti Militari, później adwokat przysięgły. 

Co ciekawe, niemal identyczny pomnik znajduje się na cmentarzu na Rossie w Wilnie. Jest to nagrobek Michała Chodorowskiego i zapewne wykonał go ten sam artysta.

-----

W opisie zrzutki wykorzystaliśmy fotografie, których autorami są: 

• Dorota Andruszkiewicz
• Zofia Kamińska
• Tomasz Młynarczyk
• Antoni Zbigniew Paszkowski
• Janusz Wlizło