Kim były i o co walczyły polskie emancypantki? Kim były kobiety, które organizowały Uniwersytet Latający, trójzaborowe zjazdy, wiece i manifestacje, przemycały broń i walczyły w kobiecych legionach? Jak się udało przekonać Józefa Piłsudskiego do podpisania dekretu przyznającego prawa wyborcze „bez różnicy płci”? Jaką rolę odegrała Aleksandra Piłsudska? Która z emancypantek jako pierwsza ubiegała się o mandat posłanki?

Historia polskich emancypantek jest wciąż mało znana. A przecież ich losy układają się w barwną opowieść, która śmiało mogłaby być fabułą hollywoodzkiego filmu akcji: przemyt broni, konspiracja, walka w męskich mundurach, tajne uniwersytety, zjazdy i wiece. Przez kilkanaście lat walczyły o prawa wyborcze, tak jak ich siostry w innych krajach – brytyjskie i amerykańskie sufrażystki, Francuzki, Niemki, Norweżki, Dunki i Szwedki. Były częścią ruchu niepodległościowego przez cały wiek XIX aż do 1918 roku, począwszy od grupy Entuzjastek, skupionych wokół Narcyzy Żmichowskiej, przez organizatorki tajnego nauczania w zaborach, po działaczki społeczne walczące o dostęp kobiet do uniwersytetów (jak Kazimiera Bujwidowa). Angażowały się w działalność ugrupowań politycznych (jak Zofia Moraczewska czy Zofia Daszyńska-Golińska) lub stowarzyszeń kobiecych walczących o prawa wyborcze (jak Maria Dulębianka czy Paulina Kuczalska-Reinschmit). Walczyły w Legionach w czasie I wojny światowej (jak Aleksandra Szczerbińska-Piłsudska czy Wanda Gertz). Entuzjastki, emancypantki, sufrażystki, nauczycielki, społecznice, robotnice, urzędniczki, lekarki, siłaczki przełomu wieków – to one utorowały drogę innym kobietom. To dzięki nim możemy dziś uczyć się, studiować i pracować w wymarzonych zawodach.

Ubiegłoroczne inicjatywy upamiętniające stulecie praw wyborczych kobiet odsłoniły zaledwie rąbek historii. Uświadomiły jednocześnie, jak mało się o roli kobiet w historii mówi, jak mało na ten temat wiemy i jak wiele jeszcze przed nami kart do odkrycia.

Dlatego chcemy narysować i wydać komiks opowiadający historię walki o prawa wyborcze kobiet na ziemiach polskich. Bohaterkami komiksów są brytyjskie i amerykańskie sufrażystki – stąd Emmeline Pankhurst jest w Polsce bardziej znana niż jakakolwiek polska emancypantka. Czas przywrócić pamięć o zapomnianych bohaterkach polskiej historii. Czas na komiks o polskich emancypantkach!

Nad projektem pracują autorki wystawy „Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek”: Agnieszka Grzybek, Anna Czerwińska (scenariusz), Beata Sosnowska (rysunki) i Karolina Sosnowska (oprawa graficzna).

Agnieszka Grzybek – tłumaczka, redaktorka, ekspertka równościowa, współzałożycielka Fundacji na rzecz Równości i Emancypacji STER. Absolwentka Wydziału Polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Współautorka książki „Polityka i płeć” (Warszawa 2005). Współautorka wystaw: „Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek” (2018) oraz „Radne warszawskie. 100-lecie kobiet w Radzie Miejskiej” (2019). Zaangażowana w kampanię „Ulice dla kobiet”, mającą na celu upamiętnienie kobiet w nazwach warszawskich ulic.

Anna Czerwińska – działaczka na rzecz praw kobiet, współzałożycielka Fundacji na rzecz Równości i Emancypacji STER. W 2008 roku otworzyła Wirtualne Muzeum Historii Kobiet (feminoteka.pl/muzeum). Prowadziła zajęcia autorskie na temat ruchu kobiecego i historii kobiet na UW, Instytucie Badań Literackich PAN i UMK w Toruniu. Współautorka wystaw: „Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek” (2018) oraz „Radne warszawskie. 100-lecie kobiet w Radzie Miejskiej” (2019). Zaangażowana w kampanię „Ulice dla kobiet”, mającą na celu upamiętnienie kobiet w nazwach warszawskich ulic.

Beata Sosnowska (www.beatasosnowska.pl) – graficzka, malarka, rysowniczka komiksów i ilustracji, multimedialna poetka, realizatorka filmowa. Autorka multimedialnego tomiku poezji „W cieniu szumiących wind”, który powstawał w latach 2002–2007 w kooperacji z 30 artystami z Trójmiasta. Realizatorka filmów dokumentalnych i eksperymentalnych, performerka. Swoje prace prezentowała m.in. na: Re:Wizjach, festiwalu Korporacja Tańca w Gdańsku, WRO 05, MALTA Festiwal Poznań, w Stoczni Gdańskiej , BWA Zielona Góra, BWA Łomża, CSW Łaźnia, galeria Lokal 30. W latach 2012-2015 członkini kolektywu rysujących dziewczyn Dream Team, wraz z którymi organizowała wystawy i warsztaty. W swoim dorobku ma liczne publikacje w antologiach, zinach oraz w czasopismach i gazetach, m.in. „Gazecie Wyborczej”, „Przekroju”, „Magazynie Pismo”, „Zeszytach Komiksowych”, „Fabulariach”, wydawnictwo Centrala, Timof Comics, Fundacja Ha!art, Trzy Kolory. Współpracuje także z organizacjami pozarządowymi. Jest autorką rysunków do wystawy „Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek” (2018).

Karolina Sosnowska (www.karolinasosnowska.com) – graficzka, w 2007 roku obroniła dyplom w Pracowni Plakatu i Grafiki Wydawniczej prof. Lecha Majewskiego, założycielka CHIMU design. Brała udział w Biennale Plakatu w Wilanowie (w 2008 roku w kategorii „Debiuty”, w 2010 roku w kategorii „Profesjonaliści”). Autorka wizualizacji graficznej wystaw: „Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek” (2018) oraz „Radne warszawskie. 100-lecie kobiet w Radzie Miejskiej” (2019).

Wydawcą komiksu jest Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER (www.fundacjaster.org.pl), której jednym z celów działania jest upowszechnianie wiedzy o historii kobiet i dorobku ruchu kobiecego. W 2018 roku Fundacja prowadziła m.in. kampanię „Ulice dla kobiet” (we współpracy ze Stowarzyszeniem Miasto Jest Nasze) mającą na celu upamiętnienie kobiet w nazwach warszawskich ulic. We współpracy z Domem Spotkań z Historią i Fundacją Warszawa jest kobietą przygotowała wystawę „Nasze bojownice. 100-lecie praw wyborczych Polek”. Na stronie Fundacji został uruchomiony specjalny dział „100 lat praw wyborczych kobiet”, w którym publikowane są materiały źródłowe i artykuły poświęcone historii emancypacji i walki o prawa wyborcze.