Zrzutka dotyczy przeprowadzenia prac remontowych i konserwatorskich, łemkowskiej kapliczki we wsi DŁUGIE (BESKID NISKI, gm. Sękowa). Jej przedmiotem jest profesjonalny remont, który w przypadku powodzenia zrzutki, zostanie przeprowadzony w 2023 roku przez Szymona Modrzejewskiego, założyciela Stowarzyszenia Magurycz.

W 2012 r. kapliczka została postawiona do pionu (wstępnie złożona) przez wolontariuszy Stowarzyszenia Magurycz. Obecnie wymaga jednak ponownego złożenia, wyczyszczenia i konserwacji. W ramach remontu dorobione zostaną brakujące elementy: kamienna kula, metalowe drzwiczki oraz wieńczący kapliczkę kuty krzyż, a do wnęki zostanie wstawiona oryginalna figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, której zostaną przywrócone głowy (figura znajduje się w depozycie).

Pamiętajcie, długość życia kapliczki w Długiem zależy od nas!

Na zdjęciach stan kapliczki w 1980 r. (fot. Tadeusz Łopatkiewicz), stan w trakcie stawiania jej w 2012 r., oraz jej stan obecny. 

Dlaczego została wybrana akurat ta kapliczka?

Kapliczka przydrożna w Długiem z 1869 roku, fundowana przez Mychawa Kusaiłę – znajdująca się na działce 75/45 - nie ma na terenie dawnej Łemkowszczyzny żadnych odpowiedników. Jest jedynym w swoim rodzaju wytworem łemkowskich kamieniarzy. Jednocześnie należy do grupy najstarszych na Łemkowszczyźnie. Co szczególnie ciekawe, ten sam człowiek ufundował w tym samym czasie krzyż, stojący za prezbiterium nieistniejącej dziś cerkwi w Długiem, w całości zachowany (remontowany na przełomie lat 80 i 90 XX w.).

Stan zachowania na dzień 28 II 2023 r.

Piaskowcowa kapliczka z wnęką powstała w którymś z pobliskich łemkowskich warsztatów kamieniarskich – w Bartnem lub Krempnej. Jej obecna kondycja wynika z nieplanowanych działań podjętych przez wolontariuszy Stowarzyszenia Magurycz latem i jesienią 2012 r., które miały miejsce podczas wcześniej zaplanowanego remontu innej kapliczki w Długiem. To co wolontariusze zdążyli zrobić miało charakter działań wstępnych. Ponieważ nie było jednak wiadomo, kiedy i czy nastąpi jej dalszy remont, pokusili się oni o złożenie zlokalizowanych elementów kapliczki „na sucho”, aby nie zostały rozproszone bądź uszkodzone. Później przez kilka lat w otoczeniu kapliczki składowana była dłużyca.

Kapliczka składa się z następujących elementów:

• jednostopniowej, prostopadłościennej podstawy, złożonej z dwóch elementów, której dolna krawędź znajduje się na poziomu gruntu,
• prostopadłościennej kostki unoszącej okazały gzyms, która wyposażona jest w kutą wgłębnie inskrypcję następującej treści (ukośniku rozdzielają wersy): ФУНДАТОР / МИХАВ КУСАИЛА / Р.Б. 1869
• prostopadłościennego fazowanego od dołu okazałego gzymsu, który unosi cokół, 
• prostopadłościennego cokołu z obszerną, półkoliście zwieńczoną wnęką w licu, w której znajdowała się rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem; wnękę chroniły niezachowane żelazne drzwiczki,
• piaskowcowej rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która pozbawiona jest głów, a przechowywana przez pana Jerzego Szczepkowskiego w Czarnem,
• okazałego gzymsu podciętego niemal ćwierćwałkiem,
• dwuspadowego daszku zwieńczonego pierwotnie kulą - nie zachowaną dziś,
• kutego żelaznego krzyża łacińskiego z wolutami, esownicami i trójliśćmi na końcach ramion wykonanymi z płaskownika – to ustalenie możliwe było dzięki rysunkowi technicznemu wykonanemu przez żołnierzy armii austro-węgierskiej w 1915 r. Ów szczegółowy rysunek miał bez cienia wątpliwości wskazywać tymczasowy pochówek poległych żołnierzy, stąd jego dokładność. Możemy się domyślać, że spełnił swoją rolę, a jednocześnie jest bezcennym dokumentem, źródłem ikonograficznym dla nas (fragment rysunku można widoczny jest na jednym ze zdjęć powyżej).

Całość tej tymczasowo złożonej kapliczki odchylona jest nieznacznie od pionu. Stan zachowania charakteryzuje się nieznaczną powierzchniową utratą spoiwa przez materiał skalny. Całość obiektu pokryta jest nawarstwieniami pochodzenia atmosferycznego, produktami erozji oraz mikroorganizmami (sinice, mchy, porosty), które wysoce negatywnie wpływają na kamień.

Warunki ekspozycji, stan zachowania oraz zgromadzony materiał ikonograficzny nakazują podjęcie możliwie jak najszybciej prac remontowych, konserwatorskich i rekonstrukcyjnych, których celem jest przywrócenie kapliczce pierwotnego wyglądu oraz powstrzymanie procesów erozyjnych.

Program prac konserwatorskich, remontowych i zabezpieczających:

1. Demontaż obiektu,
2. Wykonanie betonowego fundamentu,
3. Usunięcie ze wszystkich elementów obiektu nawarstwień atmosferycznych oraz mikroorganizmów metodami mechanicznymi w zależności od stanu zachowania i chemicznymi za pomocą: Alkutex Fassadenreiniger-Paste oraz Imprägnierung BFA – producent: Remmers,
4. Ewentualne odsolenie elementów obiektu metodą migracji do rozszerzonego środowiska: woda destylowana, lignina lub Enstalzungskompresse – producent: Remmers – decyzja po wykonaniu prób na obecność soli podczas prac remontowych,
5. Uzupełnienie drobnych ubytków formy za pomocą czysto mineralnej zaprawy Funcosil Restaurierungmörtel – producent: Remmers, barwionej w masie w zależności od potrzeb,
6. Uczytelnienie inskrypcji kamieniarskimi metodami tradycyjnymi,
7. Rekonstrukcja kamiennej kuli wieńczącej dach kapliczki,
8. Rekonstrukcja żelaznego krzyża – zabezpieczenie antykorozyjne,
9. Rekonstrukcja żelaznych drzwiczek – zabezpieczenie antykorozyjne,
10. Rekonstrukcja piaskowcowych głów Matki Boskiej i Dzieciątka Jezus,
11. Montaż obiektu na ustabilizowanym i izolowanym podłożu po uprzednim wyposażeniu jego elementów w dyble/klamry ze stali nierdzewnej,
12. Zabezpieczenie obiektu przed rozwojem mikroorganizmów za pomocą Adolit M flüssig – producent: Remmers,
13. Hydrofobizacja za pomocą Funcosil FC – producent: Remmers,
14. Dokumentacja opisowa i fotograficzna prac w wersji elektronicznej.

Celem powyższych czynności jest przede wszystkim przywrócenie pierwotnej formy obiektowi (rekonstrukcje) oraz powstrzymanie erozji materiału skalnego z którego jest on wykonany, poprzez ograniczenie procesów fizycznych, chemicznych, mechanicznych i biologicznych, które mają decydujący wpływ na destrukcję materiału skalnego.

Wskazane prace bez wątpienia wpłyną pozytywnie na stan zachowania, co nie zmienia faktu, że zalecenia konserwatorskie każą utrzymywać obiekt w stałej czystości oraz dbać o roślinność w jego otoczeniu.

Koszt zaplanowanych prac

Całkowity przewidywany koszt prac rekonstrukcyjnych, remontowych i zabezpieczających wynosi 20 000,00 zł. Wycena po 2 miesiącach od jej sporządzenia może ulec zmianie wskutek wzrostu cen wszystkiego.

Zrzutka została utworzona z inicjatywy członków facebookowej grupy: Wolna Grupa Beskid Niski.