W tradycji żydowskiej na grobach zamiast kwiatów jest zwyczaj kładzenia małych kamyków. Zapraszamy Was do dołożenia swojego symbolicznego kamyczka do upamiętnienia 1500 żydowskich ofiar Zagłady pogrzebanych w masowych grobach na terenie lasu Rząśnik w gminie Sumowo (województwo podlaskie). Każda wpłata pomoże nam zrealizować to upamiętnienie.

Według judaizmu oznaczenie miejsca czyjegoś pochówku to najwyższa forma dobroci. Jest to dobroć całkowicie bezinteresowna, gdyż kierujemy ją wobec zmarłych, którzy nie mają możliwości odwzajemnienia jej i odpłacenia. W tradycji żydowskiej kładzenie kamyków na grobach przez odwiedzających cmentarze to realizacja micwy (dobrego uczynku) oznaczenia grobu - nawet w przypadkach, gdy pogrzeb odbył się wiele lat temu i nie mogliśmy w nim uczestniczyć. W lesie w pobliżu miejscowości Szumowo znajdują się masowe groby brutalnie zamordowanych 1500 ofiar, które jak dotąd nie doczekały się nagrobka, więc tu tego rodzaju dobry uczynek jest szczególnie potrzebny. Tego chcemy dokonać wspólnie z Wami! W imieniu każdej osoby, która wesprze to przedsięwzięcie, umieścimy na tym grobie kamień.

Jak chcemy upamiętnić to miejsce?

Obecnie w jednej z dwóch lokalizacji tych miejsc pochówku znajduje się pomnik postawiony przez kilkoma dekadami. Znajdująca się na nim inskrypcja nie jest adekwatna do charakteru wydarzeń, które miały tam miejsce, a sam pomnik wymaga odświeżenia, aby oddać sprawiedliwość ofiarom i umieścić w tym miejscu informacje o tym, co tam zaszło. To jednak nie wszystko. W judaizmie samo oznaczenie i zabezpieczenie miejsca pochówku jest sprawą najwyższej wagi. Obecnie miejsca złożenia szczątków ofiar nie są oznakowane ani zabezpieczone. Religijne prawo żydowskie wymaga, by szczątki ludzkie były bezpieczne od wszelkich ingerencji - zarówno tych dokonywanych przez ludzi, jak i zwięrzęta czy warunki atmosferyczne. Niezwykle ważnym elementem projektu jest więc wyraźne oznakowanie terenu masowych grobów. Ze względu na to, że są to lokalizacje znajdujące się w lesie, chcemy dokonać tego oznakowania przy pomocy architektury krajobrazu - tak, aby to rośliny chroniły i zaznaczały to miejsce. W porozumieniu z lokalnym Nadleśnictwem, a także współpracującymi z nami ekspertami, udało nam się wypracować takie rozwiązanie, które wyróżni teren pochówków, zabezpieczy je i będzie stanowić rodzaj roślinnego pomnika. Wierzymy, że w dobie kryzysu klimatycznego to zdecydowanie bardziej adekwatne rozwiązanie, niż zabezpieczanie tych miejsc przy pomocy innych, obcych lasowi, materiałów. Nasz projekt ma poparcie Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha, specjalistów od prawa żydowskiego, a także lokalnego Nadleśnictwa. W projekt zaangażowana jest także Gmina Szumowo, której wójt od lat starał się o upamiętnienie tego miejsca i która przygotuje ścieżkę edukacyjną prowadzącą do grobów. Projekt jest przykładem udanej współpracy wielu partnerów, zaangażowanych i zdeterminowanych, aby przywrócić właściwą pamięć o tym miejscu i spoczywających w nich ofiarach. Jest jednocześnie próbą zaproponowania nowego języka upamiętniania, który dopasowuje się do otoczenia i wchodzi z nim w dialog, szanując lokalny ekosystem.

W czym potrzebujemy pomocy?

Fundacja Zapomniane dostała częściowe dofinansowanie na realizację tego projektu od MKDNiS w kwocie 68000 zł. Aby zrealizować to upamiętnienie w takiej formie, jakiej byśmy chcieli, potrzebujemy 168 000 zł. Nasza fundacja działa w trybie projektowym, pozyskując na działania projektowe środki z programów grantowych, stanęliśmy więc przed wyzwaniem zdobycia 100 000 zł, żeby zrealizować ten wspaniały projekt. Te środki pozwolą nam na pokrycie kosztów: projektu nowego upamiętnienia (10 000 zł), zakupu dwóch kamieni (duże granity o wymiarach około 2 m x 3 m) do obu lokalizacji (70 000 zł), wykonania prac rzeźbiarskich i elementów architektonicznych (50 669 zł), opłacenia pracy geotechnika (3 000 zł) oraz konstruktora (3 500 zł), a także projektu zieleni, zakup roślinności, jej transport oraz nasadzenia (11 000 zł) oraz transportu i organizacji uroczystości upamiętniającej. Ogromnie liczymy na Wasze wsparcie. Każda, nawet niewielka kwota jest ważna i przybliża nas do realizacji tego przedsięwzięcia.

Co wydarzyło się w Szumowie?

W lesie Rząśnik na terenie gminy Szumowo znajdują się masowe groby ludności żydowskiej z Szumowa oraz okolicznych miejscowości zamordowanych, którzy zostali brutalnie zamordowani w sierpniu 1941 roku . Liczbę zamordowanych tu i pochowanych żydowskich kobiet, mężczyzn i dzieci szacuje się na około 1500 osób.  W pierwszej kolejności wymordowano niemal całe społeczności żydowskie z Szumowa oraz okolicznych miejscowości, m.in. z Kosewa, Lubotynia, Andrzejewa, Zaręb Kościelnych. W sierpniu 1941 roku zgromadzono około 700 osób na podwórzu plebanii w Szumowie załadowano ich na samochody ciężarowe i wywieziono do lasu. Na groby wykorzystano głębokie doły, w których stacjonujące tam do czerwca 1941 roku oddziały Armii Czerwonej planowały budowę bunkrów. Przed rozpoczęciem wojny niemiecko-radzieckiej zdążono jedynie wybetonować ich dno. Naocznymi świadkami tych strasznych wydarzeń byli mieszkańcy Szumowa, zmuszeni do zakopywania zwłok. Po jakimś czasie do tego samego lasu przywieziono grupę Żydów z Zambrowa, głównie mężczyzn, i również ich zamordowano.

Przeczytaj więcej o tych miejscach na naszej stronie:

☛ https://zapomniane.org/miejsce/szumowo/

☛ https://zapomniane.org/miejsce/szumowo-grob-nr-2/

Śledź działania Fundacji i aktualne informacje na temat zrzutki na Facebooku!

[fotografie autorstwa Szymona Lenarczyka (widok z lotu ptaka) i Fundacji Zapomniane].

Jeśli nie posiadasz polskiego konta bankowego, możesz dokonać wpłaty bezpośrednio na konto walutowe Fundacji Zapomniane.

Tytuł przelewu: Szumowo.

Przelewy walutowe lub zagraniczne:

Rachunek walutowy EUR: IBAN: PL  80 2490 0005 0000 4600 9553 5935

Rachunek walutowy USD: IBAN: PL 57 2490 1057 0000 9901 8821 2168

BIC/SWIFT: ALBPPLPW

Alior Bank, ul. Łopuszańska 38d, 02-232 Warszawa

Dane odbiorcy:  Fundacja Zapomniane, Twarda 6, 00-950 Warszawa