Teraz nasza kolej.

Mamy w Polsce piękny, jeden z nielicznych, drewnianych zabytków, którego historia sięga jeszcze najlepszych czasów Korony Królestwa Polskiego i Najjaśniejszej Rzeczpospolitej. We wsi Skuły (mazowieckie) pierwszy kościół zbudowany został w poł. XIV w., później na jego miejscu powstał kolejny, drewniany w XVI w., lecz nie przetrwał potopu szwedzkiego. Obecny kościół pw. Świętych Piotra i Pawła zbudowano w 1674 r. dzięki staraniom miejscowego dziedzica Seweryna Skulskiego i wizytatora Misjonarzy ks. Mikołaja Dufaerroy.

Teraz nasza kolej, by uchronić przed całkowitą degradacją tak cennego, niemego świadka historii dziejów naszego narodu, by służył kolejne 100 lat jako świątynia, dziedzictwo i pomnik następnym pokoleniom.

Więcej zdjęć zabytku sprzed rozpoczęcia renowacji: https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-243992

Dziś zabytek jest w bardzo złym stanie technicznym. Przeciekający dach niszczy sztukaterie i polichromię. Przecieki mają również bezpośredni wpływ na konstrukcję więźby i pozostałe pomieszczenia znajdujące się pod przeciekającym dachem i stropem. Przetrwał do dziś dzięki temu, że nasi przodkowie nie szczędzili uwagi, środków ani wysiłków – nawet podczas II wojny światowej. By tylko wspomnieć największe prace:

>> Po stu latach w 1774 r., kościół przeszedł gruntowny remont, podczas którego dobudowano zakrystię, a ściany obito płótnem, na którym wykonano malowidła – polichromie.

>> W latach 1889-1894, pod kierunkiem architekta Juliana Ankwicza kościół przeszedł kolejny remont (m.in. wymieniono podwaliny, wyremontowano konstrukcję dachową, wymieniono gontowe pokrycie dachowe na nowe).

>> W latach 1895-1900 kościół odmalowano od zewnątrz, a wnętrze częściowo przemalowano oraz uzupełniono malowidła.

>> W 1927 r. w świątyni wymieniono na nowe podwaliny i pokryto dach blachą.

>> W latach 1939-1940 wykonane zostało ogrodzenie świątyni.

>> W latach 1980-1982 – miały miejsce kolejne prace ciesielskie w kościele przy remoncie więźby dachowej oraz konstrukcji ścian, jak również wymieniono podwaliny.

Ostatni większy remont miał miejsce w 1995 r. Wymieniono wówczas dźwigary, podłogę, szalunek, o 30 cm podniesiono zakrystię i prezbiterium oraz wyremontowano poddasze. Teren kościoła otoczono ogrodzeniem i uporządkowano teren przykościelny.

Kościół stanowi przykład ludowej architektury sakralnej z wnętrzem ozdobionym iluzjonistyczną polichromią wykonaną na płótnie. Jest niewielki i z zewnątrz dość skromny, ale zachwyca skąpanym w lekkim półmroku wnętrzem.

Osiemnastowieczne wyposażenie kościoła wykonane jest w drzewie modrzewiowym. Ołtarz główny, dedykowany Chrystusowi Ukrzyżowanemu i ołtarze boczne, z obrazami Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Matki Bożej, utrzymane są w stylu barokowym, natomiast ambona, chrzcielnica i konfesjonały w stylu rokokowym. Na chórze muzycznym zainstalowano organy napędzane miechem nożnym, zbudowane przez Z. Kamińskiego w latach trzydziestych XX w.

Wartość renowacji to 1.415.378,60 zł brutto (z czego 738 zł brutto stanowią koszty niekwalifikowane). Środki krajowe i unijne zabezpieczone staraniem proboszcza i rady parafialnej to 921.587,38 zł netto. Do zebrania jest wkład własny parafii w kwocie 493.053,22 zł, na który składa się 20% kwoty netto oraz podatek VAT od wartości netto inwestycji. Parafia jest zbyt mała (530 rodzin) by uzbierać wymaganą kwotę do 30 kwietnia 2022 r. (po tym terminie przepadną środki z dofinansowania i tym samym pewnie na długie, długie lata również szansa na jakiekolwiek środki publiczne).

Bez pomocy Twojej i innych ludzi dobrej woli nie uda się uzbierać wymaganej kwoty wkładu własnego. Możesz pomóc na wiele sposobów – zrzuć się z nami, udostępniaj, wesprzyj modlitwą.

Wszelkie nadwyżki uzbieranej kwoty zostaną przeznaczone na pokrycie kosztów robót dodatkowych nieprzewidzianych w projekcie oraz na dalsze zabezpieczenie i renowację wystroju wnętrza kościoła (w tym w szczególności polichromii).

Zostań mecenasem renowacji – Darczyńcy zostaną upamiętnieni na dedykowanej tablicy fundatorów renowacji a także w intencji Darczyńców jest odprawiana Msza Święta w ostatni dzień miesiąca.

*** SZCZEGÓŁY PROJEKTU ***

I. INFORMACJE ORGANIZACYJNE

A.    Przedmiot renowacji:

Kościół należący do Parafii Rzym. Kat. PW. Świętych Piotra i Pawła w Skułach; Skuły, ul. Mszczonowska 4

96-321 Żabia Wola

B.    Termin realizacji:

Termin realizacji projektu to 30.06.2022 r. Do tej daty musi nastąpić zamknięcie rzeczowe i finansowe. Można wydłużyć czas realizacji projektu maksymalnie do 30.09.2022 r.

C.     Wartość projektu:

Całkowita wartość projektu renowacji kościoła wynosi 1.415.378,60 zł brutto. Pozyskane finansowanie wynosi: i) 921.587,38 zł (80% kwalifikowanych kosztów netto) z funduszy unijnych, ii) 180.000,00 zł kwoty netto inwestycji z funduszy Mazowieckiego Konserwatora Zabytków.

D.    Organizacja:

Projekt jest realizowany przez Parafię. Założone zostały 3 odrębne rachunki bankowe. 

Dla projektu finansowanego z funduszy unijnych są założone dwa oddzielne rachunki bankowe, jeden dla zaliczki i jeden dla refundacji.

Dla środków krajowych pochodzących od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest założony kolejny rachunek bankowy do rozliczenia danej umowy dotacyjnej.

Rozliczenie projektu renowacji zostało zlecone niezależnej księgowej w ramach dedykowanej umowy zlecenia, natomiast oddzielna umowa zlecenie została zawarta w celu rozliczania dotacji.

E.     Postępowanie:

W związku z tym, że dla danego projektu jest pozyskane dofinansowanie unijne i krajowe, projekt podlega określonym procedurom jego realizacji. Są to procedury jawne. Wykonawca robót budowlanych został wybrany w wyniku ogłoszonego przetargu nieograniczonego, a inspektorzy w ramach zapytania ofertowego.

F.     Kluczowe wyzwania:

Schemat korzystania z dotacji wymaga zebrania wkładu własnego do kwietnia 2022, ponieważ, aby z niej skorzystać należy sprostać następującym wymaganiom:

A) Dofinansowanie w formie zaliczki (do 80% kosztów kwalifikowanych netto) – parafia musi przedstawić zapłacone faktury na 20% kosztów netto oraz zabezpieczyć dodatkowo środki na podatek VAT. Przykładowo na każde 100.000 zł kosztów kwalifikowanych netto Parafia po złożeniu z odpowiednim wyprzedzeniem wniosku o zaliczkę otrzyma 80.000 zł netto dotacji pod warunkiem udokumentowania zabezpieczonych środków (wkład własny) na pozostałą część w kwocie 20.000 zł netto oraz dodatkowo 23% VAT od wnioskowanej kwoty 100.000 zł = 23.000 zł. Razem 43.000 zł. Rozliczenie jakiejkolwiek transzy płatności musi być udokumentowane wcześniej poniesionymi kosztami w postaci zapłaconych faktur.

B) Dofinansowanie w formie refundacji – Parafia musi najpierw zapłacić całą fakturę i dopiero wówczas odzyskać 80% kwoty netto poniesionych kosztów kwalifikowanych. Zasada rozliczeń kwoty netto i podatku jest identyczna jak w przypadku zaliczki.

Podczas rozliczania płatności faktura musi być opłacona z różnych kont bankowych, gdzie potwierdzenia przelewu i wyciągi bankowe są załączane do rozliczenia.

Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że jeśli Parafia nie pozyska wkładu własnego to nie będzie w stanie skorzystać dotacji. Ponadto dodatkowym aspektem organizacyjnym jest fakt, że inwestycja jest dwuletnia, co nakłada obowiązek rozliczenia części kosztów jeszcze do końca 2021 r. a pozostałą część w przyszłym 2022 r.

II.   ZAKRES PRAC

Aby uchronić ten unikalny zabytek zostały zaplanowane niezbędne prace na terenie kościoła i wokół niego. W ramach projektu planuje się wykonanie prac renowacyjnych, których celem będzie zatrzymanie degradacji zabytkowego kościoła w Skułach.

Prace wykonywane w kościele w Skułach:

1) Od wnętrza kościoła postemplować wszystkie stropy w odległości 50cm od ścian.

2) Rozebrać pokrycie kościoła z blachy wraz z deskowaniem.

3) Wszystkie elementy konstrukcyjne stropów i więźb z objawami porażenia przez korozję biologiczną należy dokładnie przejrzeć, ociosać i oczyścić z destruktu.

4) Przeprowadzić szczegółową ocenę stanu technicznego konstrukcji (bale, lisice, oczepy).

5) Usunąć destrukt stanowiący produkt korozji biologicznej z bali, wykonać flekowanie ubytków. Szacunkowo można przyjąć około 20%wymiany całej kubatury ścian gr.15cm.

6) Od strony wewnętrznej w sposób konserwatorski zdemontować obudowę deskową lisic-pilastrów. Ocenić stan techniczny lisic oraz bali w strefie lisic.

7) Wymienić deski okapowe pod odtworzoną szalówką.

8) Wykonać nowe pokrycie wraz z obróbkami, orynnowaniem i rurami spustowymi z blachy tytanowo–cynkowej gr. 0,7mm ułożonej na podwójny rąbek stojący z zastosowaniem membrany systemowej pod blachę.

9) Naprawić wykończenie podmurówki kamiennej poprzez skucie odspajających się tynków, wyrównanie i wygładzenie zaprawą cementową.

10) Wokół kościoła wykonać nową opaskę żwirową o szer. 50cmi grubości min 10cm, z obrzeżem granitowymi ze spadkiem od kościoła min 3%wg

11) Wykonać konserwację okien oraz drzwi drewnianych zewnętrznych wejściowych. Należy wykonać następujące prace budowlano–konserwatorskie przy dzwonnicy:

12) Rozebrać istniejące schody i wykonać nowe schody betonowe wraz z podestem.

13) Podest oraz schody zaopatrzyć w drewnianą balustradę o wysokości 110cm.

14) Pękniętą podmurówkę wzmocnić.

Przy wskazanych pracach ujęte zostało wykonanie robót dodatkowych, co jest podyktowane charakterem przedmiotowej inwestycji. Renowacja obiektu zabytkowego niesie za sobą roboty nieprzewidziane i niewidoczne na etapie dokumentacji. W tej pozycji uwzględniono około 20% robót, które mogą wystąpić.

Prace wykonywane wokół kościoła w Skułach:

1) Wymiana nawierzchni - projektuje się nawierzchnię z kostki kamiennej granitowej o wymiarach 7/9 w kolorze szaro żółtym lub szaro rudym. Obrzeże granitowe o wymiarach 8 x 25 (h) cm.

2) Wymiana opaski betonowej wokół kościoła - W miejsce istniejącej opaski betonowej wykonać opaskę żwirową z płukanego kolorowego żwiru rzecznego (kolor beżowy i żółty). Szerokość opaski 50 cm ze spadkiem min 3% od kościoła. Grubość warstwy żwiru oraz podbudowy z podsypki piaskowej min 10 cm. Obrzeże granitowe o wymiarach 6 x 20 (h) cm.

3) Nowo projektowana brama od strony zachodniej-Projektuje się bramę metalową o szerokości 250 cm i wysokości 170 cm.

4) Obiekty małej architektury-Drewniane obiekty małej architektury takie jak figury Apostołów Piotra i Pawła oraz św. Jana Pawła II, drewniany krzyż i kaplica nie wymagają specjalistycznych zabiegów konserwatorskich. Należy je poddać bieżącej konserwacji. To samo dotyczy tablicy pamiątkowej poświęconej księdzu prałatowi Marianowi Laskowskiemu.

5) Pękniętą betonową podstawę zegara słonecznego należy poddać konserwacji i reperacji metodami ogólnobudowlanymi oraz 2 krotnie pomalować w kolorze białym– analogicznym jak obecnie.

6) Elementy wyposażenia parkowego -Tablica informacyjna – demontaż tablicy wraz z dwuteownikami, uzupełnienie uszkodzonych warstw malarskich (krawędzie) i odświeżenie całej powierzchni profili. Prace przy tablicy są okazją do wymiany oświetlenia na oprawy mniej rzucające się w oczy. Sugeruje się zastosowanie energooszczędnych opraw ledowych, tak w komponowanych w tablicę, aby widoczne było jedynie światło pozwalające odczytać ogłoszenia w ciemności.

III. FINANSOWANIE

Umowy z wykonawcami zostały podpisane z dniem 27.08.2021 r. Również w tym samym czasie podpisane zostały umowy na nadzór autorski, inwestorski a następnie na nadzór archeologiczny. Podpisane zostały również umowy o dofinansowanie od Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – środki krajowe (180.000,00 zł), oraz środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – środki unijne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 (wartość dotacji do 999.507,10 zł – 80% kosztów kwalifikowanych).

IV. OPIS ZABYTKU

Fundacja kościoła nastąpiła zapewne w XIV wieku, a wzmiankę o proboszczu znajdujemy w 1443 r. W 1654 r. dobra skulskie nabyła Królowa Maria Ludwika i przekazała na własność Księżom Misjonarzom. Akt darowizny potwierdził w dn. 23 maja 1654 r. król Jan Kazimierz. Obecny kościół pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, jest kolejnym, prawdopodobnie trzecim, obiektem w tym miejscu.

Kościół w Skułach będący przedmiotem projektu, jest zabytkiem II klasy. To jedna z nielicznych drewnianych budowli na terenie Polski. Fundacja kościoła nastąpiła zapewne w XIV wieki, a wzmiankę o proboszczu znajdujemy w 1443 r. W 1654 r. dobra skulskie nabyła Królowa Maria Ludwika i przekazała na własność Księżom Misjonarzom. Akt darowizny potwierdził w dn. 23 maja 1654 r. król Jan Kazimierz. Obecny kościół pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, jest kolejnym, prawdopodobnie trzecim, obiektem w tym miejscu.                                  

Kościół parafialny jest ważnym elementem mazowieckiego drewnianego budownictwa sakralnego. Stanowi przykład ludowej architektury sakralnej powstałej w końcu XVIII w. z wnętrzem ozdobionym iluzjonistyczna polichromią wykonaną na płótnie. Kościół w Skułach jest perełką wśród drewnianych, mazowieckich kościołów. Jest niewielki i z zewnątrz dość skromny, ale zachwyca swoim wnętrzem, w którym na obitych płótnem ścianach, znajdują się piękne malowidła.

Obecny kościół pw. Świętych Piotra i Pawła zbudowano w 1674 r. dzięki staraniom miejscowego dziedzica Seweryna Skulskiego i wizytatora Misjonarzy ks. Mikołaja Dufaerroy. Po stu latach w 1774 r., dzięki superiorowi Misjonarzy ks. Mikołajowi Siemieńskiemu, kościół przeszedł gruntowny remont, podczas którego dobudowano zakrystię, a ściany obito płótnem, na którym wykonano malowidła. Ponowna konsekracja kościoła przez biskupa sufragana warszawskiego Antoniego Malinowskiego, za superiora Misjonarzy ks. Józefa Jakubowskiego miała miejsce w 1808 r. W latach 1889-1894, w czasie probostwa ks. Hipolita Skibrowicza, pod kierunkiem architekta Juliana Ankwicza kościół przeszedł kolejny remont (m.in. wymieniono podwaliny, wyremontowano konstrukcję dachową, wymieniono gontowe pokrycie dachowe na nowe). Za czasów proboszcza Ludwika Ułasiewicza w latach 1895-1900 kościół odmalowano od zewnątrz, a wnętrze częściowo przemalowano oraz uzupełniono malowidła. W 1927 r. w świątyni wymieniono na nowe podwaliny i pokryto dach blachą. W latach 1939-1940 za czasów proboszcza ks. Mieczysława Kafarskiego wykonane zostało ogrodzenie świątyni. Kolejne prace ciesielskie w kościele przy remoncie więźby dachowej oraz konstrukcji ścian, jak również wymiana podwalin miały miejsce w na początku lat 80. XX w. i zakończyły się 26 czerwca 1982 r. Ekipą remontową kierował cieśla Mieczysław Szewczak. Ostatni większy remont miał miejsce w 1995 r. Wymieniono wówczas dźwigary, podłogę, szalunek, o 30 cm podniesiono zakrystię i prezbiterium oraz wyremontowano poddasze. Teren kościoła otoczono ogrodzeniem i uporządkowano teren przykościelny. W aktach parafii do chwili obecnej od momentu powstania parafii wymieniono 73 proboszczów, administratorów i komentarzy.

Na zabytkowe wyposażenie składają się: rokokowe ołtarze – główny i dwa boczne, ambona i chrzcielnica z II połowy XVIII wieku. Zabytkowe wyposażenie obiektu stanowią:

>> Malowidła wykonane na płótnie przybitym do ściany. Pochodzą one z lat 70. XVIII w., ale były przemalowywane w XIX w. przez Józefa Rutkowskiego i Józefa Spornego. W prezbiterium na ścianie wschodniej namalowana jest iluzjonistyczna architektura, na tle której stoi rokokowy ołtarz główny, z umieszczonymi po bokach bramkami. W jego części środkowej znajduje się obraz "Chrystus Ukrzyżowany", pochodzący z końca XVIII w. i z tego samego okresu obraz "Bóg Ojciec" - w zwieńczeniu.

>> Z lewej strony prezbiterium ambona z XVIII w., zaś z prawej chrzcielnica z miedzianą misą z XVIII w.

>> Po bokach prezbiterium umieszczone są dwa ołtarze z rokokowymi mensami (stoły ołtarzowe) z poł. XVII w. W lewym, obraz "Św. Antoni", w prawym obraz "Matka Boża z Dzieciątkiem".

>> Na sklepieniu duży obraz "Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny", pędzla Józefa Rutkowskiego i Józefa Spornego.

>> Na ścianach pod oknami malowidła na płótnie, przedstawiające sceny ze Starego i Nowego Testamentu, a wyżej, ponad oknami, w medalionach przedstawienia świętych.

>> W zachodniej części nawy znajduje się chór muzyczny wsparty na trzech arkadach z organami napędzanymi miechem nożnym i prospektem organowym zbudowanym przez Z. Kamińskiego przed 1939 r. Z środkowej części pod chórem muzycznym wydzielono kruchtę, oraz dwa boczne pomieszczenia otwarte do nawy, w których umieszczono konfesjonały.

Teren kościoła otoczony jest drewnianym sztachetowym ogrodzeniem ujętym w murowane przęsła, z metalową bramą i furtką od strony południowo-zachodniej, wewnątrz którego rośnie kilka drzew (w tym jeden okaz starodrzewa). Na cmentarzu przykościelnym w zachodniej części działki usytuowane są stare nagrobki, m.in. Michała Mellerskiego, proboszcza żukowskiego zmarłego w 1814 r.

Od południowego zachodu, przy kościele, stoi drewniana dwukondygnacyjna dzwonnica, wzniesiona w 1822 r., zbudowana w konstrukcji słupowo-ryglowej, wzmocnionej zastrzałami, na planie zbliżonym do kwadratu, z dobudowaną wewnątrz górną kondygnacją, na poziomie której zawieszone zostały nowe dzwony. Posadowiona jest na wysokiej podmurówce w przyziemiu sklepionej kolebkowo, kryta blachą, w górnej jej części, z każdej strony umieszczone są otwory dzwonowe w formie stojącego prostokąta przesłonięte drewnianymi żaluzjami.

Od strony zachodniej stoi zegar słoneczny z marmurowym blatem pochodzący z XVIII w. Poza terenem kościoła znajdują się dwa cmentarze. Jeden zwany starym z 1826 r. i drugi zwany nowym z 1865 r.

Inicjatorem wielu prac remontowych przy kościele był ks. Marian Laskowski (gdzie zostały wymieniono stare dźwigary, podłogę i szalunek, podniesiono zakrystię i prezbiterium o 30 cm, wyremontowano poddasze i częściowo organistówkę, miejsce stodoły zajął budynek murowany z siedzibą biblioteki i archiwum parafialnego, postawiono nowe, drewniane płoty).

V.  ZDJĘCIA