W 2017 r. przyrodnicy z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra” uczestniczyli w międzynarodowej ekspedycji, rozpoznającej walory nowoodkrytej pozostałości lasu deszczowego na Madagaskarze. Uzyskane wyniki pozwoliły na objęcie go w tym roku ochroną prawną. Teraz przyrodnicy z „Salamandry” szykują się do kolejnej wyprawy, która ma pomóc w dokładniejszym rozpoznaniu walorów tego obszaru. Apelujemy do wszystkich miłośników przyrody o pomoc w sfinansowaniu tych badań.

Pierwsza ekspedycja do Zagubionego Lasu w Górach Krystalicznych, z powodu trudnych warunków pogodowych, trwała zaledwie 10 dni. Mimo to parze przyrodników z „Salamandry” udało się odnaleźć co najmniej 6 gatunków nowych dla nauki i kilkadziesiąt nienotowanych do tej pory z Madagaskaru. Przy analizie przywiezionego materiału pomagali specjaliści z 4 polskich uniwersytetów i jednostek naukowych. Ciekawe odkrycia były także udziałem innych uczestników wyprawy – z Madagaskaru, USA i Wielkiej Brytanii. Kolejne ekspedycje miały mieć miejsce w latach 2019 i kolejnych, ale pandemia COVID pokrzyżowała te plany. Jednak już wstępne wyniki z pierwszego rozpoznania okazały się wystarczające, by doprowadzić do utworzenia w bieżącym, 2023 r. Obszaru Chronionego Ivohiboro, liczącego około 3700 hektarów, w tym około 800 ha dobrze zachowanego lasu deszczowego.

By właściwie zaplanować ochronę tej wyjątkowej ostoi bioróżnorodności, trzeba możliwie szczegółowo poznać jej walory. Ma się do tego przyczynić kolejna ekspedycja, która zacznie w drugiej połowie października i ma potrwać do końca listopada bieżącego roku. Do udziału w niej zaproszono troje uczestników z PTOP „Salamandra”.

– Podczas pierwszej wyprawy w roku 2017 badaliśmy nietoperze oraz zbieraliśmy mszaki i porosty. Po powrocie do Polski z przywiezionych próbek udało się także wyodrębnić i z dużym powodzeniem przebadać małe, ale bardzo ciekawe bezkręgowe – niesporczaki. To tej grupy dotyczy znaczna część odkryć z tej wyprawy – mówi dr Andrzej Kepel, kierownik polskiego zespołu badawczego. – W tym roku uzyskaliśmy zgodę na poszerzenie zakresu naszych badań o niektóre grupy pajęczaków i owadów. Stąd dodatkowy uczestnik. Podczas wyprawy będziemy przede wszystkim zbierać materiał badawczy – np. nagrania głosów nietoperzy, próbki ich włosów do badań genetycznych, kości i odchody z jaskiń, a także okazy porostów, mszaków i bezkręgowców. Wielkości próbek są ściśle określone przez organ ochrony przyrody Madagaskaru i bardzo małe. Np. w wypadku mrówek, wolno nam zebrać i przywieźć do 5 okazów na każdy gatunek, a próbki mszaków nie mogą mieć więcej niż 100 gramów. Jednak biorąc pod uwagę ogromną różnorodność tej ostoi przyrody, spodziewamy się zebrać bardzo bogaty materiał, który będzie następnie przez wiele miesięcy analizowany przez specjalistów w różnych placówkach Polski i nie tylko.

Ponieważ madagaskarskiego organu ochrony przyrody nie stać na finansowanie badań, są one prowadzone na własny koszt ekspertów i organizacji pozarządowych z różnych krajów. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” zwraca się z apelem o wsparcie tego przedsięwzięcia w części dotyczącej prac zespołu z Polski. Każda osoba czy firma może mieć swój wymierny wkład w poznawanie i inicjowanie ochrony nowych czy już znanych, lecz zagrożonych gatunków. Taka okazja nie zdarza się co dzień! Środki są potrzebne nie tylko na takie rzeczy jak przeloty czy ubezpieczenie uczestników wyprawy, specjalistyczny sprzęt i materiały badawcze, ale także późniejsze badania laboratoryjne, w tym genetyczne.

Pokażmy, że także w Polsce są miłośnicy przyrody gotowi na drobne wyrzeczenie, by poznawać i chronić jej skarby. Fakt, że poprzednia ekspedycja zaowocowała utworzeniem dużego obszaru chronionego i obecne badania są prowadzone we współpracy z madagaskarskimi organizacjami (MICET), jednostkami naukowymi (Centre ValBio), społecznościami lokalnymi i Ministerstwem Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju, dają gwarancję, że efekty będą wykorzystane nie tylko do poszerzania wiedzy, ale i ochrony tego niezwykłego obszaru.

Fot. 1. Mikrusek – jeden z lemurów występujących w Zagubionym Lesie, być może nowy dla nauki gatunek lub podgatunek

Fot. 2. Zagubiony Las Ivohiboro w Górach Krystalicznych na Madagaskarze – argumentów za jego ochroną prawną dostarczają między innymi wynika badań polskich przyrodników z PTOP „Salamandra”

Fot. 3. Przygotowania do nocnych odłowów nietoperzy w specjalne sieci nad strumieniem w Zagubionym Lesie

Fot. 4. Myszogonek madagaskarski – stwierdzenie tego gatunku nietoperza w Ivohoboro było sporym zaskoczeniem, gdyż jest to daleko poza jego do tej pory znanym zasięgiem geograficznym

Fot. 5. Obóz badawczy na skraju Zagubionego Lasu w roku 2017. Ile gwiazdek mają te kwatery? W bezchmurną noc widać całą Drogę Mleczną i nie tylko!

Fot. 6. Prawdopodobnie nieznany jeszcze nauce gatunek lub podgatunek gekona ziemnego z rodzaju Paroedura – praktycznie wszystkie grupy organizmów w Ivohiboro mogą być przedmiotem odkryć

Fot. 7. W tym roku oprócz, nietoperzy, mszaków i porostów, będziemy badać także niektóre grupy pajęczaków i owadów