Stworzenie „Muzeum Miejsca”

w Szpitalu Klinicznym im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie 

Wystawa

„Życie codzienne w Zakładzie dla umysłowo i nerwowo chorych

w Kobierzynie pod Krakowem 1918-1939”

Szpital Kliniczny im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie, jako jedna z nielicznych placówek ochrony zdrowia w Polsce wpisał do swojej strategii troskę o dziedzictwo. Dla ponad stuletniej instytucji leczącej, otaczającej opieką i wspierającej osoby chorujące psychicznie, troska o dorobek przeszłości jest nie tylko zobowiązaniem. Kumulowana przez lata wiedza stanowi fundament, na którym budowana jest obecna działalność lecznicza.

Można zapytać czy to, co działo w tym miejscu przed stu laty ma dzisiaj znaczenie dla leczenia chorób i zaburzeń psychicznych oraz uzależnień. Obecnie Szpital wykorzystuje najnowsze osiągnięcia współczesnej farmakologii, stosuje nowoczesne metody leczenia i psychoterapii. Jednak wiele oddziaływań ma swe źródła, a nawet wzory w przedowojennej myśli i praktyce. Przykładem mogą być działania dr. Władysława Stryjeńskiego – Dyrektora Zakładu w Kobierzynie w latach 1929 -1938, który był nie tylko prekursorem leczenia środowiskowego (a więc leczenia pacjenta w jego domowym otoczeniu), pionierem ruchu „higieny psychicznej” (wzoru dla współczesnej profilaktyki), wielkim zwolennikiem terapii zajęciowej i ergo-terapii czyli terapii przez pracę, a także tworzenia dla chorych przebywających wówczas w Zakładzie, niekiedy latami, drugiego domu lub przynajmniej jego namiastki.

„Muzeum Miejsca”, ma więc nie tylko ocalić od zapomnienia i degradacji oraz zaprezentować przedmioty – urządzenia techniczne, które do dziś zachowały się z dawnego wyposażenia Zakładu, ale także opowiedzieć o ludziach tu mieszkających - lekarzach, siostrach zakonnych i przedstawicielach personelu pomocniczego oraz o pacjentach. Jest też kolejnym krokiem na drodze destygmatyzowania miejsca, jakim jest zabytkowy zespół szpitalno-parkowy i działający tu Szpital. Pierwszym pozostaje stała wystawa „Uważaj na Głowę” stworzona w latach 2015-2016, poruszające świadectwo chorowania, leczenia, konfrontacji ze światem po opuszczeniu Szpitala oraz procesu zdrowienia przez osoby z doświadczeniem kryzysu psychicznego. Ma ona ułatwić zrozumienie osób chorujących.  Przewodnikami po niej są jej twórcy, którzy dokonali „coming-out’u” dając tym samym wyjątkowe świadectwo doświadczenia choroby i walki z nią. Ich wielkie zaangażowanie w działalność edukacyjną (w której pomocą są ich własne historie i przeżycia) oraz w walkę ze stygmatyzacją i wykluczeniem (których nierzadko sami doświadczyli) dowodzi, że choroba nie jest wyrokiem. Udział w pracach nad przygotowaniem wystawy i opieka nad nią miała i ma dla nich wymiar terapeutyczny. Dlatego w tworzeniu i funkcjonowaniu Muzeum Miejsca również zaplanowano element terapeutyczny - przygotowaniem zachowanych eksponatów do celów ekspozycyjnych, a później ich konserwacją zająć się ma grupa pacjentów Szpitala.

Jak napisała pani Krystyna Rożnowska w książce „Można oszaleć”, wydanej w roku 2017 z okazji  stulecia Kobierzyńskiego Zakładu - Świat szpitala psychiatrycznego, to świat osobliwy. Świat którego obraz kształtują opowieści, nie zawsze prawdziwe, ale zazwyczaj przerażające. Niestety utrwalają często fałszywe, negatywne stereotypy dotyczące psychiatrii, chorych czy leczenia. Chcemy to zmienić. Okazuje się, że zakład psychiatryczny może mieć i inne oblicze. To wprawdzie zawsze miejsce  cierpienia ludzi dotkniętych chorobą, ale też schronienie, dające szansę na nowe życie. Takim miejscem był przedwojenny Zakład w Kobierzynie. Tu niesiono  ulgę w cierpieniu, ale też stwarzano możliwość pracy, a nawet zabawy i twórczości. Miasteczko-ogród miało swoją, także osobliwą, społeczność.  I będzie to opowieść także o niej.

Wystawie towarzyszyć będzie film do obejrzenia na miejscu i w sieci  oraz „wirtualny spacer” dostępny w sieci.

Koszty projektu oceniamy na to łącznie 120.000 zł i obejmuje on:

1. opracowanie scenariusza i materiałów informacyjnych oraz opisów do eksponatów,

2. aranżację wystawy, w tym:

 - wykonanie wielkoformatowych wydruków powiększeń starych

fotografii na specjalnych siatkach,

 - odczyszczenie starych urządzeń i przygotowanie ich do eksponowania

 - montaż wydruków i urządzeń,

 - zakup i montaż oświetlenia,

- realizacje 10’ filmu na temat społeczności Zakładu w Kobierzynie dostępnego w sieci oraz na wystawie (projekcja), 

3. Promocję wystawy poprzez 

 - realizację „witrulanego spaceru”, dostępnego w sieci na stronie Szpitala

- Działania promujące wystawę w mediach i mediach społecznościowych

Wystawę będzie można zobaczyć w budynku dawnbej kotłowni na terenie zabytkowego zespołu szpitalno-parkowego w Krakowie-Kobierzynie przy ul. Babińskiego 29

Bardzo liczymy na Państwa wsparcie, bowiem wystawa ma nie tylko pokazać jak wyglądało to osobliwe miejsce, ale też je „odczarować”. Wierzymy, że nam w tym Państwo pomożecie.